طرح کلان ملی پایش آلاینده‌ها و تقلبات در مواد غذایی از سال 1392 آغاز شده و تا سال 1404 ادامه دارد؛ در فاز اول این طرح اقدام به راه‌اندازی مرکز تحقیقات سلامت مواد غذایی به منظور تشخیص آلاینده‌ها و تقلبات مواد غذایی شده است.

دکتر یزدان‌پناه مجری طرح ملی پالایش آلاینده‌ها و تقلبات در مواد غذایی روز دوشنبه، 24 آبان ماه در مراسم راه‌اندازی فاز تحقیق و توسعه این طرح که در دانشگاه شهید بهشتی صورت گرفت، امنیت غذایی را بسیار مهم دانست و افزود: بر اساس تعاریف جهانی دولت‌ها موظف به تامین مواد غذایی سالم و تولید غلات هستند. علاوه بر آن همه مردم یک کشور باید در تمام عمر خود به غذای کافی، سالم و مغذی دسترسی داشته باشند تا بتوانند سالم و فعال به حیات خود ادامه دهند.

وی آلاینده‌های مواد غذایی را شامل آلاینده‌های شیمیایی، میکروبی و حاصل از فرآیندهای تولید مواد غذایی دانست و ادامه داد: به عنوان مثال در محصول برنج انواع تقلبات و آلاینده‌ها برای آن مطرح است که شناسایی آنها نیازمند آزمایشگاه‌های مجهز است.

دکتر یزدان‌پناه با تاکید بر اینکه بر این اساس بسیاری از کشورهای دنیا سیاست‌هایی برای کنترل مواد غذایی اتخاذ کرده‌اند، خاطرنشان کرد: بر اساس آمارهای جهانی هزینه‌های اقتصادی ناشی از مواد غذایی آلوده بسیار زیاد است، به‌گونه‌ای که در کشور نیوزلند 216 میلیون یورو، در کشور انگلستان 5.11 میلیون یورو و در کشور آمریکا 152 میلیون یورو در این زمینه صرف شده است.

مجری طرح با اشاره به وضعیت کنترل آلاینده‌های مواد غذایی در کشور یادآور شد: در ایران سازمان غذا و دارو و وزارت بهداشت بحث پایش مواد غذایی را دنبال می‌کنند، ولی نیاز است تا توانمندی‌های خود را برای افزایش شناسایی آلاینده‌های مواد غذایی افزایش دهیم.

وی با تاکید بر اینکه سلامت مواد غذایی به راحتی میسر نمی‌شود، اضافه کرد: در اروپا پس از 50 سال موفق شدند در این زمینه راهکارهایی را ارائه دهند، ولی همچنان با چالش‌های زیادی مواجه هستند.

دکتریزدان‌پناه به راه‌اندازی فاز تحقیق و توسعه طرح ملی پالایش آلاینده‌ها و تقلبات در مواد غذایی در دانشگاه شهید بهشتی اشاره کرد و گفت: فاز اول این طرح از سال 92 آغاز شده و تا سال 1396 ادامه دارد. در این فاز اقدام به توسعه و انتقال فناوری روش‌های شناسایی آلاینده‌ها و تقلبات در مواد غذایی کردیم.

به گفته وی، فاز اول این طرح با اعتبارات 60 میلیارد تومان اجرایی شد که 70 درصد اعتبارات آن از سوی معاونت علمی‌وفناوری ریاست‌جمهوری و 30 درصد از سوی وزارت بهداشت تامین شده است.

مجری طرح با تاکید بر اینکه در فاز اول مرکز تحقیقات سلامت غذا راه‌اندازی شد، افزود: توسعه فناوری روش‌های آنالیز آلاینده‌ها در داخل کشور و انتقال فناوری روش‌های پیشرفته آنالیز آلاینده‌ها از جمله وظایف این مرکز تحقیقاتی است.

این محقق همچنین از توسعه روش‌های آنالیز بر روی تقلبات آبلیمو خبر داد و گفت: تقلبات در زمینه این محصول غذایی بسیار زیاد است که ما مطالعاتی در این زمینه در دستور کار داریم و به تدریج نتایج این مطالعات به سایر محصولات غذایی مایع تسری می‌یابد.

دکتر یزدان‌پناه انتقال فناوری روش‌های آنالیز سریع و همزمان 10 مایکوتوکسین را از جمله اقدامات این طرح کلان ذکر کرد و یادآور شد: در این طرح آنالیز همزمان 45 نمونه در مدت زمان 8 ساعت فراهم شده است.

وی همچنین توسعه فناوری برای تقلبات زیتون را از دیگر برنامه‌های این طرح ملی نام برد و افزود: بر اساس آمارها 75 درصد روغن زیتون تولیدشده در آمریکا تقلبی است؛ از این رو ما در تلاش هستیم تا اقدام به شناسایی این نوع تقلبات کنیم.

مجری طرح با اشاره به زمان‌بندی اجرای این طرح کلان ملی خاطرنشان کرد: فاز اول این طرح از سال 1392 تا 1396 زمان‌بندی شده است.

به گفته وی، فاز دوم توسعه این طرح از سال 1396 تا 1400 و فاز سوم و چهارم آن از سال 1400 تا 1404 است.